प्रजातान्त्रिक नेपालका प्रथम नागरिक प्रधानमन्त्री तथा निरंकुश राणाशाही शासनविरुद्ध भएको २००७ सालको जनक्रान्तिका अथक योद्धा मातृकाप्रसाद कोइरालाको जन्म वि.सं. १९६८ साल पुस १७ गते विराटनगरमा भएको थियो ।

उहाँ समाजसेवी स्व। कृष्णप्रसाद कोइरालाका जेठा छोरा हुनुहुन्थ्यो । कृष्णप्रसाद कोइरालाले दुई विवाह गर्नुभएको थियो । जेठी श्रीमती मोहनकुमारी कोइरालाबाट भने मातृकाप्रसाद कोइराला एक छोरामात्र जन्मनुभयो । कान्छी श्रीमती दिव्या कोइरालाबाट भने चारछोराहरू - पूर्वप्रधानमन्त्रीद्वय बी.पी. कोइराला र गिरिजाप्रसाद कोइराला एवं अन्य दुई छोराहरू - केशवप्रसाद कोइराला (उहाँ दिवंगत हुनुभएको र उहाँकी श्रीमती नोना कोइरालाको २०६३ मा निधन भयो ।) र तारिणीप्रसाद कोइराला (उहाँ दिवंगत हुनुभयो र उहाँका छोरी ज्वाईँ नेपाल ट्रेड युनियन काँग्रेसमा अध्यक्ष हुनुहुन्छ ।) जन्मिएका थिए ।

उहाँको राजनीतिक जीवन भारतको स्वतन्त्रता संग्रामबाट सुरु भएको हो । भारतीय नेताहरू डा। राजेन्द्रप्रसाद, डा. मनोहर लोहिया र लालबहादुर शास्त्रीसँगसँगै सहभागी रहनुभएका कोइरालालाई गिरफ्तार गरी वि.सं. १९८७ सालमा भारतको बिहारस्थिति मोतीहारी जेलमा राखिएको थियो । गान्धीवादी दर्शनबाट प्रभावित कोइरालाले उच्च शिक्षामा भारतबाट स्नातकसम्म अध्ययन गर्नुभएको थियो भने भारतबाटै विद्यालंकारसमेत ग्रहण गर्नुभएको थियो । त्यसपछि सन् १९३० तिर मातृकाप्रसाद कोइराला नेपाल आउनुभयो । सुरुमा उहाँले सरकारी जागिर खानुभयो ।

२००४ सालमा भएको विराटनगर जूट मिलको श्रमिक आन्दोलनमा नेतृत्व तहको भूमिका निर्वाह गर्नुभयो । यो नै उहाँले नेपालमा गर्नुभएको राजनीतिमा सक्रिय भूमिकाको पहिलो कदम थियो । २००३ सालमा उहाँ नेपाली राष्ट्रिय कांग्रेसको संस्थापक अध्यक्ष बन्नुभयो । २००६ सालमा नेपाली कांग्रेसको संस्थापक सदस्य र पहिलो निर्वाचित सभापति हुनुभयो ।

उहाँ २००७ सालको क्रान्तिपछि गठित पहिलो नागरिक सरकारको प्रधानमन्त्री (२००८ सालमा) हुनुभयो । २००८ सालमा नै स्व। बी.पी. कोइरालासँग भएको मतभेदका कारण नेपाली कांग्रेसबाट अलग्गिनुभयो र प्रधानमन्त्री पद त्यागी राष्ट्रिय प्रजापरिषद्को गठन गर्नुभयो । उहाँ २०११ साल पुनः प्रधानमन्त्री बन्नुभयो । त्यसबेला प्रधामन्त्रीको हैसियतले कोइरालाले भारत सरकारसँग कोशी सम्झौता (२०१२ सालमा) गर्नुभयो । सन् १९५४ मा उहाँको आफ्नो पार्टी प्रजापरिषद्लाई नेपाली कांग्रेसमा विलय गराउनुभयो ।

२०१५ सालको आम निर्वाचनपछि कोइराला संसद्को माथिल्लो सदन महासभाको सदस्य हुनुभयो । २०१७ सालको राजनीतिक घटनाक्रममा उहाँले एक महिनासम्म जेल जीवन बिताउनुपर्‍यो । २०१८ सालमा अमेरिकाका लागि शाही नेपाली राजदूत हुनुका साथै संयुक्त राष्ट्रसंघका लागि स्थायी प्रतिनिधिमा नियुक्त हुनुभयो । उहाँ २०३० सालमा राष्ट्रिय विकास परिषदमा मनोनित हुनुभयो ।

२०३१ सालमा विश्व शान्ति सम्मेलनको नेतृत्व गर्नुभएको थियो । २०३४ सालमा राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्यमा मनोनित हुनुभए पनि २०३५ सालमा राजीनामा दिनुभयो । २०३६ सालमा मोरङ जिल्लाबाट राष्ट्रिय पंचायत सदस्यमा पुनः निर्वाचित हुनुभयो । २०४६ सालमा प्रजातन्त्र पुनस्र्थापनापश्चात् २०४९ सालमा कोइरालाले प्रजातान्त्रिक पार्टीको अधिवेशन आह्वान गर्नुभयो । उक्त अधिवेशनपछि प्रजातान्त्रिक पार्टी राष्ट्रिय जनता परिषद् बन्यो ।

उहाँ मरणोपरान्त सो पार्टीको अध्यक्ष रहनुभयो । मानार्थ ब्रीगेडियन जनरल (महारथी) को उपाधि प्राप्त कोइराला २००८ सालमा 'गोर्खाली' र 'जन्मभूमि' पत्रिकाको सम्पादक हुनुहुन्थ्यो । उहाँका 'मेरो असम यात्रा', 'कोशीको कथा', 'मातृकाका कथा', 'पीपाको हबल्दार' जस्ता कृतिहरूलगायत विभिन्न पत्रिपत्रिकामा लेखरचनाहरू प्रकाशित छन् । उहाँ केही वर्षदेखि आफ्नो जीवनी लेखिरहनुभएको थियो । उहाँको निधन २०५४ साल भदौ २६ गते काठमाडौँमा भयो ।